

طی سالهای اخیر، تحول دیجیتال به عنوان یکی از روندهایی که پیشبینی میشود تأثیرات قابلملاحظهای روی کسبوکارها در سطوح فرآیندی و عملیاتی، سازمانی و مدل کسبوکار داشته باشد، معرفی شده است. تحلیل و پیشبینیهای متعددی در خصوص تحول دیجیتال در حوزههای مختلف صنعت انجام شده است که برخی از این حوزهها میزان اثرپذیری و موفقیت بیشتری در بهرهمندی از آن داشتهاند. برای مثال، پیشبینی میشود صنایع مالی به عنوان یکی از تأثیرپذیرترین حوزهها، شاهد تغییرات قابلتوجهی خواهد بود. طبق نظرسنجی صورت گرفته از سوی گروه مشاوره بوستون (بی سی جی) در سال گذشته، 4 مورد از هر 5 بانک و مؤسسه مالی معتقدند که تحول دیجیتال، این حوزه را کاملاً دگرگون و فضای رقابت در این صنعت را تغییر خواهد داد. البته در این بین، علیرغم اهمیت این موضوع، حدود 43 درصد بانکها و مؤسسات مالی عنوان کردهاند هنوز برنامه یا استراتژی مشخصی در خصوص تحول دیجیتال ندارند. از سویی دیگر، شرکت مشاوره مکنزی نیز معتقد است فقط 30 درصد برنامهها و اقدامات تحولآفرین در سازمانها توانستهاند موفقیتآمیز باشند و این آمار برای برنامه تحول دیجیتال کمتر از این حد است. طبق گزارش مکنزی، در این بین، آن دسته از سازمانها و شرکتهایی که از ابتدا ماهیت فناورانه و دیجیتالی داشتهاند نرخ موفقیت بیشتری به نسبت سازمانها و شرکتهای سایر حوزهها داشتهاند. طبق این گزارش، نرخ موفقیت شرکتهای حوزه رسانه و تلکام به عنوان حوزههای فناورانه و دیجیتالی، فقط 26 درصد بوده است و شرکتهای حوزه نفت و گاز آمار بسیار ناامیدکننده 4 درصدی داشتهاند. بدین ترتیب، فعالان صنایع هر چند بر اهمیت دیجیتالی شدن و تحول دیجیتال و آثار آن بر رقابت با سایر رقبا آگاهاند ولی باید برنامهریزی و اجرای محتاطانهای در این خصوص داشته باشند.
تاکنون تعاریف و گزارشهای مختلفی از تحول دیجیتال ارائه شده است که هر یک از آنها به جنبههای مختلفی از دیجیتالی شدن و تحولات مبتنی بر آن پرداختهاند. در برخی تعاریف، تحول دیجیتال به صورت دیجیتالی شدن و تأثیرات بهکارگیری فناوریهای دیجیتال در فرهنگ سازمانی تعریف شده است و در برخی تعاریف نیز تمرکز روی تأثیرات بهکارگیری فناوری دیجیتال بر فرآیندهای کسبوکار بوده است. آنچه تقریباً در همه تعاریف مشترک است، بهکارگیری سریع فناوریهای جدید دیجیتال در بهبود تجربه و سفر مشتری در دریافت خدمات و محصولات نوآورانه است. طبق این تعاریف، سطوح عملیاتی، سازمان و مدل کسبوکار در شرکتها و سازمانها تحت تأثیر فناوریهای دیجیتال قرار میگیرد. بدین ترتیب باید به این نکته توجه داشت که تحول دیجیتال فقط بهکارگیری و بهرهبرداری از ابزارها و فناوریهای دیجیتال نبوده و آنچه از اهمیت بالایی برخوردار است، ماهیت فراگیر و دایره اثرات آن بر کل کسبوکار است. در واقع اگر فناوریهای دیجیتالی را به عنوان ابزارهایی برای تسهیل کسبوکارها که به صورت چشمگیری در حال توسعه و تغییر هستند، در نظر بگیریم، اینکه چه تغییراتی را باید در کسبوکار فعلی خود اعمال کنیم تا بیشترین بهرهمندی از قابلیتهای فناوری را داشته باشیم، موضوعی است که در چارچوب تحول دیجیتال به آن پاسخ داده میشود. بدین ترتیب لازم است برنامهای چابک برای بهرهبرداری از فناوریهای جدید دیجیتال از طریق اعمال تغییرات در سطوح مختلف مدل کسبوکار، مدل عملیاتی و یا حتی در سطح استراتژی سازمان، اتخاذ گردد. چنین برنامهای با عناوین مختلف نظیر استراتژی یا برنامه تحول دیجیتال و یا نقشه راه تحول دیجیتال ارائه و اجرا میشود. این برنامه در حوزه مالی و بانکداری نیز با عنوان برنامه یا نقشه راه بانکداری دیجیتال تدوین و عملیاتی سازی میشود.